مجله اینترنتی چارگوشه اجتماعی، تکنولوژی، ورزشی، سرگرمی، سلامت، دکوراسیون، فرهنگ و هنر، موفقیت، فناوری 
آیا این روزها کودکتان سریع و به راحتی عصبانی می شود؟ آیا گمان می کنید فرزندتان پرخاشگر شده است؟
امروزه پرخاشگری در کودکان پدیده‌ی بسیار رایجی است که به صورت‌های مختلفِ جســـمی، عاطفـــی و تنـــشِ قابل توجه در آنها دیده می‌شود. اگرچه این مسئله بخشی طبیعی در روند رشد کودکان است، اما گاهی شدت بروز آن به حدی است که سبب نگرانی والدین می‌گردد. ما از فرزندانمان انتظار داریم که بتوانند احساساتشان را مدیریت و کنترل کنند. برای این مهم لازم است آنها را آموزش دهیم. هرچه آموزش‌های ما در این زمینه از سن پایین‌تری آغاز شود احتمال اینکه آنها بتوانند بر پرخاشگریشان غلبه کنند بیشتر می‌شود. در ادامه نکاتی را پیرامون دلایل پرخاشگری کودکان و روشهای مقابله با آن را بیان خواهیم کرد.
پرخاشگری در کودکان
کودکانی که رفتارشان پرخاشگر است به طور معمول زودرنج، تحریک‌پذیر، بی‌قرار با آستانه تحمل پایین هستند. پرخاشگریِ موردی و گاه به گاه در کودکان امری طبیعی است اما اگر به کرات یا بر طبق یک الگــوی مشخص اتفاق بیفتد خطرناک است و باید به آنها توجه نمود.
علل رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان
1. عوامل ژنتیکی
در سال‌های اخیر بر تأثیر عوامل ژنتیکی در پرخاشگری تأکید شده است. پژوهش‌های تخصصی اغلب نشان می‌دهند که بیشتر کودکان پرخاشگر، والدین پرخاشگر دارند. اگرچه پرخاشگری بیشتر تحت تاثیر عوامل ژنتیکی است تا عوامل محیطی، اما والدینی که دچار تغییرات خلقی هستند باید روی رفتارشان کنترل داشته باشند.
2-الگو پذیری کودکان از والدین
یکی از عوامل بسیار مهم و تاثیر گذار در پرخاشگری کودکان یادگیـری است. یعنی کودکانی که الگوهای رفتاری پرخاشگرانه داشته اند، مانند الگوهای خود رفتار می کنند. اگر هر دو والدین یا یکی از آنها خلق و خویی عصبانی و پرخاشگر داشته باشند، مسلماً فرزندشان نیز پرخاشگر می‌شود. چرا که کودکان یادگیرندگانی فعال هستند. کودکان با والدین همانندسازی می کنند، بنابراین بسیاری از رفتارهای والدین ناخودآگاه توسط فرزندان آموخته می شود. نکته بسیار مهم این است که فرایند همانند سازی کاملاً ناخودآگاه صورت می پذیرد. نکته قابل توجه این است که مهم نیست این پرخاشگری مستقیما نسبت به خود کودک اعمال شده باشد؛ چنانچه او شاهد رفتارهای خشونت بار پدر و مادر با افراد دیگر نیز باشد، این گونه رفتار را فرا می گیرد. بنابراین کودکان از طریق مشاهده، رفتارهای والدین را می آموزند. به عبارت صریح‌تر کودکان آن چه را مشاهده می کنند، یاد می گیرند؛ حتی اگر آن رفتار به طور مستقیم در مورد خود آنها صورت نگیرد.
4. خصوصیات فردی
بخش بزرگی از پرخاشگری کودک به تجربیات عاطفی او باز می‌گردد. احتمال وجود مواردی چون فقدان حس دلسوزی، مهارت‌های ارتباطی ضعیف، متوسط IQی پایین، یا خلق و خوی دشوار در کودکانی که دچار مشکلات رفتاری می‌شوند بیشتر است. کودکانی که به مشکلات پزشکی مانند اختلال سلوک دچار هستند باید به سرعت تحت درمان قرار گیرند چون این نوع مشکلات ممکن است به خشونت با انسان‌ها یا حیوانات منجر شوند.
5.تاثیر ناکامی بر پرخاشگری کودکان
ناکامی یعنی اینکه کودک به هدفش نرسد مثلا می خواهد با اسباب بازی محبوبش بازی کند و مادرش اجازه این کار را نمی دهد . وقتی کودک به هدف خود دست نیابد و ناکام شود، یکی از رفتارهایی که از او سر می زند پرخاشگری است. یعنی خشم خود از نرسیدن به هدف مطلوبش را با عصبانیت بروز میدهد.
6. تاثیر اضطراب بر پرخاشگری کودکان
کودکان مضطرب نمی توانند کودکان آرامی باشند. آنها رفتارهایی پرخاشگرانه از خود بروز می دهند؛ البته بلافاصله پشیمان می شوند و از والدین خود عذرخواهی می کنند. اما اگر از آنها بپرسیم که چرا عصبانی هستی؛ خواهد گفت نمی دانم.؛ یا خواهد گفت دست خودم نیست.
7. مدرسه، خشم و پرخاشگری کودکان دبستانی
گاهی کودکان در مدرسه قربانی خشونت می شوند؛ و این قربانی شدن باعث می شود که خود آنها نیز عامل خشونت شوند.
عواملی که به خشونت در مدرسه می انجامند، عبارت اند از:
-وقتی کودکی توسط دانش آموزان دیگر مورد تمسخر قرار گیرد
– وقتی کودکی توسط دانش آموزان دیگر کتک بخورد و قادر به دفاع از خود نباشد.
– وقتی کودکی همیشه از مشاجرات فرار می کند و حتی در مواقعی به گریه متوسل می شود.
– وقتی کودکی مرتب اشیا، وسایل و پول خود را گم می کند.
– وقتی کودک از لحاظ ظاهری (پارگی لباس و یا نامناسب بودن آن) مورد تمسخر قرار می گیرد.
– خجالتی بودن و سکوت مکرر در کلاس.
– افت تحصیلی، افسردگی و ناراحت بودن.
این عوامل کودک را قربانی خشونت دیگران می کند و خود کودک نیز عامل خشونت می شود و رفتارهای پرخاشگرانه از او سر خواهد زد
8. رسانه‌ها و تماشای بیش از حد تلویزیون
رسانه‌ها در شکل‌گیری رفتارهای اجتماعی کودکان نقش پررنگی دارند.باید خاطر نشان کرد معمولا کودکانی که اغلب اوقات خود را پای تلوزیون میگذرانند روابط خوبی با والدین‌شان ندارند. برنامه‌هایی مانند کارتن‌ها و مسابقات فوتبال پرخاشگری را در کودکان تشدید می‌کنند. چراکه کودکان اغلب از مشاهدات‌شان تقلید می‌کنند. مثلا، با دیدن تصویر افرادی که مشت و لگد می‌زنند تمایل پیدا می‌کنند که دردنیای واقعی این کارها را انجام بدهند.
9. عوامل محیطی
احتمال بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکانی که در محله‌های نــاامــن زندگی می‌کنند، مانند محلاتی که افراد ضداجتماعی، معتاد یا بزه‌کار در آن زیاد هستند، بیشتر است. بچه‌هایی که به مدارسی با شرایط ناامن می‌روند یا دوستانی دارند که با آنها پرخاشگرانه برخورد می‌کنند یا کودکانی که تمام روز را به تماشای تلویزیون می‌گذارنند، همگی مستعد رفتارهای غیرعادی هستند. فقر، محرومیت و تک‌والد بودن هم می‌تواند تحریک پذیری کودک را بالا برده و سبب واکنش‌های شدید کودک نسبت به دیگران بشود.
چطور با رفتارهای پرخاشگرانه‌ی بچه‌ها برخورد کنیم؟
مهم است که از همان ابتدا و به محض آگاه شدن از رفتارهای پرخاشگرانه کودک کنترل عمل را به دست گرفته. چراکه در غیر این صورت احتمال دارد که این مشکل در عرض زمان کوتاهی شدت پیدا کند و به یکی از عادات و الگوهای رفتاری فرزند شما تبدیل شود. در ادامه چند نکته‌ی ساده را که به شما در غلبه بر رفتار پرخاشگرانه‌ی کودکتان کمک خواهند کرد بیان می‌کنیم:
1. سبک تربیتی
سبک تربیتی نقش مهمی در آموزش در زمان پرخاشگری ایفا می‌کند. از پرخاشگری‌های تصادفی کودکتان به عنوان لحظات آموزشی استفاده کنید.
مثلا، اگر فرزند شما به دوست‌اش آسیب رساند، سر او فریاد نزنید یا در لحظه او را تنبیه نکنید بلکه سعی کنید از اتفاق پیش آمده استفاده کنید تا به او نشان بدهید چطور رفتارهای پرخاشگرانه می‌تواند سبب آسیب رساندن به دیگران شود. سپس از او بخواهید که بابت رفتارش عذرخواهی کند. همچنـین می‌توانید به او آموزش بدهید که چطور با عواطــف منفی مانند خشم و سرخوردگی به شکلی صحیح برخورد کند. به او بیاموزید هنگام مواجهه با این عواطف چند نفس عمیق بکشد و مشکل‌اش را با صدای بلند توضیح بدهد. به او ارتباط کلامی و گفت و گو را بیاموزید.
2. گفتگوی مناسب
موقع برخورد با رفتار کودکتان باید آرام باشید. حتی اگر به هردلیلی ناراحت یا عصبانی هستید سعی کنید زمان حرف زدن با فرزندتان درباره‌ی کاری که کرده است بر خود مسلط باشید آرامش‌تان را حفظ کنید. با او درباره‌ی پیامدهای رفتارش صحبت کنید – مثلا اینکه اگر به این روش ادامه دهد بچه‌های دیگر ممکن است دیگر تمایلی به بازی کردن با او نداشته باشند. در این گونه موارد مراجعه‌ی منظم به مشاور هم ضروری است.
3. نظارت بر تأثیر دوستان
دوستان تاثیر و نقش بسزایی در زندگی فرزند شما دارند و به شدت بر رفتار او اثرگذار هستند. اگر کودک شما شاهد این باشد که دوست‌اش جواب پدر و مادرش را میدهد یا با خواهر و برادرهایش رفتار پرخاشگرانه دارد، مطمئنا به این رفتار به عنوان رفتاری قابل قبول فکر خواهد کرد. در اینگونه موارد باید درباره‌ی اشتباه بودن رفتار دوست‌اش با او صحبت کنید.
4. الگوسازی
همیشه یادتان باشد که بچه‌ها دائما در حال الگو برداری تقلید و همانندسازی هستند. اگر شما به عنوان پدر یا مادر رفتاری پرخاشگرانه داشته باشید، احتمالا فرزندتان هم از شما الگوبرداری خواهد کرد. بنابراین سعی کنید در حضور فرزندتان نسبت به شرایط ناخوشایند رفتار پرخاشگرانه نداشته باشید. در برابر او آرام و صبور باشید و الگوی خوبی برایش ایجاد کنید.
5. قدردانی
استفاده از راهکارهای تأدیبی مثبت – مانند استفاده از سیستم انگیزش و پاداش- به کاهش پرخاشگری کودک کمک می‌کند. اگر کودکتان را با خود جایی بردید و او رفتار خوبی داشت تحسینش کنید و به او نشان دهید از حسن رفتار او خوشحالید. این امر سبب می‌شود کودکتان احساس خوبی پیدا کند و در تکرار بیشتر آن رفتار بکوشد.
امیدواریم موارد یادشده به شما کمک کند تا دلایل رفتارهای پرخاشگرانه‌ی فرزندتان و چگونگی مقابله با آنها را بهتر درک کنید. اگر بعد از به کار بردن نکات بالا بهبودی در رفتار کودکتان مشاهده نکردید آن‌وقت بهتر است بلافاصله به دنبال راه‌حل دیگری باشید. مثلا می‌توانید با معلم یا مشاور مدرسه در خصوص روشهای درمان پرخاشگری کودکان صحبت کنید و در صورت نیاز از دارو برای کودکان پرخاشگر استفاده نمایید.
